Hoe omgaan met hyperfocus en special interests?

Hyperfocus is een staat van intense concentratie waarbij iemand zich volledig verliest in een taak of activiteit. Tijdens zo’n fase lijken prikkels zoals geluiden, tijd of andere mensen te vervagen.Hoewel een hyperfocus bij iedereen kan voorkomen, wordt het vaak gelinkt aan neurodivergentie.

Wat zijn special interests?

Een special interest komt niet alleen voor bij autisme. Ook veel mensen met ADHD herkennen het gevoel volledig op te gaan in één onderwerp. Het zijn interesses die dieper gaan dan een gewone hobby: onderwerpen die langdurig blijven boeien en waar iemand zich met veel plezier in vastbijt.

Bij autisme zijn special interests vaak intens en detailgericht, terwijl mensen met ADHD vaker periodes hebben waarin een interesse heel sterk aanwezig is en later weer kan verschuiven. Maar in beide gevallen bieden deze interesses iets waardevols: motivatie, energie, structuur of net een creatieve uitlaatklep. Het gaat dus niet om een specifiek autisme kenmerk, maar om een vorm van aandacht en passie die in verschillende neurodivergente profielen kan voorkomen..

Positieve kanten van hyperfocus en special interests

• Flow en rust: Wanneer je in hyperfocus bent, kan het rust en voldoening geven. Het fungeert bijna als een veilige haven.

• Expertise: Door je special interest diep te verkennen, kan je op expert-niveau kennis en vaardigheden opbouwen.

• Productiviteit en creativiteit: In hyperfocus kan je ongelooflijk productief zijn, innovatief denken en complexe problemen aanpakken.

• Zelfvertrouwen: Erkenning van je special interest en je kunnen om in hyperfocus te vallen, kan je zelfbeeld versterken. Je ziet het niet alleen als iets raar, maar als een kracht.

De keerzijde: het managen van een hyperfocus

Zoals elke kracht, heeft hyperfocus ook valkuilen:

• Moeite met overstappen: Je kan vastzitten in een taak en moeite hebben om over te schakelen naar iets anders: en dat kan je dagelijks leven bemoeilijken.

• Prikkels vergeten: Tijdens hyperfocus kan je vergeten te eten, te rusten of andere basisbehoeften op te merken.

• Moeite om te plannen: Doordat je volledig opgaat in één ding, kan je minder oog hebben voor planning of structuur in je andere verantwoordelijkheden.

• Risico op overbelasting: Als je niet af en toe loslaat, kan het leiden tot mentale vermoeidheid of burn-out, zeker als je geen pauzes inbouwt.

Hoe kan je je hyperfocus en special interests positief gebruiken?

Hier zijn een 4 praktische strategieën:

1. Structuur en tijdsindeling

• Zet reminders of timers om pauzes in te bouwen.

• Maak een planning waarin je je special interest integreert, maar ook tijd voorziet voor andere taken.

  
  

2. Self-care tijdens hyperfocus

• Zorg dat je water en eten binnen handbereik hebt. 

• Plan momenten achteraf om uit de hyperfocus te komen en op te laden.

  
  

3. Vraag hulp

• Zie hyperfocus als een kracht, maar ook als iets dat strategisch gemanaged moet worden.

• Communiceer aan vrienden, familie of hulpverleners dat je in hyperfocus zit en wat je nodig hebt.

  
  

4. Reflectie

• Probeer regelmatig te reflecteren: wanneer duurt je hyperfocus te lang, wat kost het je en wat brengt het je op? 

• Overweeg coaching om te leren balanceren tussen passie en dagelijkse verplichtingen.